Lee-Enfield No.1 Mk.III

Lee-Enfield – brytyjskie karabiny powtarzalne, podstawowa broń żołnierzy brytyjskich od 1895 do 1955 roku.

W 1888 roku armia brytyjska przyjęła do uzbrojenia karabin Lee-Metford. Był to powtarzalny karabin strzelający amunicją elaborowaną prochem czarnym. Łączył on czterotaktowy zamek i magazynek konstrukcji Jamesa Parrisa Lee z lufą skonstruowaną przez Williama Ellisa Metforda.

Była to udana broń, ale wynalezienie prochu bezdymnego sprawiło, że szybko stała się przestarzała. Początkowo próbowano dostosować karabin Lee-Metford do zasilania amunicją elaborowaną prochem bezdymnym, ale okazało się, że gwint lufy skonstruowanej przez W. E. Metforda ulega szybkiemu zużyciu.

Rozwiązaniem okazało się zastosowanie lufy o nowym profilu gwintu skonstruowanej w rządowej fabryce broni w Enfield. Karabin powstały z połączenia nowej lufy z resztą mechanizmów karabinu Lee-Metford otrzymał nazwę Lee-Enfield.

W listopadzie 1895 roku przyjęto do uzbrojenia karabin .303, Rifle, Magazine, Lee-Enfield (MLE). W następnym roku do uzbrojenia przyjęto karabinek Lee-Enfield Cavalry Carbine Mk I (LEC).

W czasie II wojny burskiej (1899-1902) armia brytyjska używała obu wersji karabinu Lee-Enfield. Doświadczenia wojenne wykazały że MLE jest zbyt długi i nieporęczny, natomiast LEC ma z powodu za krótkiej lufy mały zasięg. W rezultacie przyjęto do uzbrojenia broń, której lufa miała długość pośrednią pomiędzy karabinem a karabinkiem tzw. krótki karabin. Został on przyjęty do uzbrojenia w 1903 roku jako Short, Magazine, Lee-Enfield Mk I (SMLE Mk I). W następnych latach trwało udoskonalanie karabinu, w efekcie którego w 1907 roku przyjęto do uzbrojenia wersję SMLE Mk III.

Jednocześnie z udoskonalaniem Lee-Enfielda trwały prace nad karabinem Pattern 14 (P14) łączącym rozwiązania karabinów SMLE i Mauser wz. 1898, który miał się stać jego następcą. Wybuch pierwszej wojny światowej sprawił, że z planów masowej produkcji karabinu P14 w Wielkiej Brytanii zrezygnowano. Był on produkowany w USA (w zakładach Remingtona i Winchestera) a jego wersja kalibru 7,62 x 63 mm została przyjęta do uzbrojenia armii amerykańskiej jako US Rifle, .30 caliber, Model of 1917.

Pierwsza wojna światowa dowiodła wartości karabinu SMLE. Okazało się, że dzięki pojemnemu magazynkowi i odpowiednio ukształtowanej rączce zamkowej ma wyższą szybkostrzelność niż inne karabiny powtarzalne. Zalety Lee-Enfielda sprawiły, że zrezygnowano z zastąpienia go karabinem P14. Cały czas trwały także prace nad udoskonaleniem konstrukcji karabinu i uproszczeniem jego produkcji. W 1922 roku powstała wersja SMLE Mk V z celownikiem przeziernikowym. W dwa lata później po wyprodukowaniu 20 000 egzemplarzy tego karabinu zastąpiła go wersja SMLE Mk VI.

W 1926 roku brytyjska armia zmieniła oznaczenie karabinu SMLE Mk III na No. 1 Mk III.

W 1931 roku w wyniku dalszego doskonalenia karabinu Lee-Enfield powstał karabin No. 4 Mk I został on przyjęty do uzbrojenia, ale nie rozpoczęto jego masowej produkcji ponieważ uznano, że zapasy karabinów pozostałe po pierwszej wojnie światowej są wystarczające.

W 1940 roku w czasie ewakuacji spod Dunkierki armia brytyjska straciła prawie ćwierć miliona karabinów. Brytyjczycy zaczęli odczuwać tak duże braki, że z magazynów wydobyto nawet karabiny P14 (w międzyczasie przemianowane na No. 3). Konieczność szybkiego wyprodukowania dużej ilości karabinów sprawiła, że zdecydowano, że zakłady w Enfield będą nadal produkowały karabiny No. 1, a karabiny No. 4 Mk I będą produkowane w nowo zbudowanych zakładach w Maltby, Fazakerley i Shirley. W rezultacie pierwsze karabiny No. 4 trafiły w ręce brytyjskich żołnierzy na wiosnę 1942 roku. W tym samym roku powstała też uproszczona wersja No. 4 Mk I*.

Pomimo rozpoczęcia produkcji karabinu No. 4 nie zaprzestano produkcji karabinu No. 1 Mk III (do końca wojny był produkowany w Enfield, indyjskim Ishaphore i australijskich zakładach w Lithgow). Do końca wojny wyprodukowano około 6,7 miliona karabinów No. 1 i 4,2 miliona karabinów No. 4.
W 1944 powstała skrócona wersja No. 5 Mk 1 określana jako Jungle Carbine. Była ona przeznaczona dla żołnierzy walczących w dżungli, gdzie standardowe karabiny były za długie. Wersja ta została wycofana z uzbrojenia w 1947 roku, ponieważ uznano, że ma zbyt duży odrzut i zbyt niską celność.

źródło: wikipedia